Facebook වෙබ් අඩවිය ගැන අමුතුවෙන් අටුවා ටීකා ටිප්පණි අවශ්‍ය නැත. මෙය කියවන ඔබටත් එම ගිණුමක් තිබෙන අතර නිතරම එය වෙත පිවිස නව යාවත්කාලීන තොරතුරු(Notifications, Messages ) බැලීම ඔබගේ සිරිතක් වී තිබෙනු ඇත. 2004 වසරේ පෙබරවාරි 04 වනදා ආරම්භ වූ වෙබ් අඩවිය පසුගියදා තම දශකය සම්පූර්ණ කල අතර ලෝකය නව ගමන්මඟකට ගෙන යාමට සමත් වී ඇති බව නොකියා සිටිය නොහැකිය. මීට වසර කිහිපයකට ඉහතදී දුරකථන අංකය ඉල්ලා සිටිය සියළු දෙනා අද ඉල්ලා සිටින්නේ fb name එකය. ලංකාවට ද මේ උන්මාදය පැමිණ තිබේ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඔබගේ පවුලේ මිත්තණියට ද ඇතුළුව සියළුම දෙනාට fb ගිණුමක් තිබෙනු ඇත. මේ ලිපියෙන් උත්සාහ දරන්නේ facebook හි පවතින නරක ඔබ වෙත ගෙන හැර පෑම නොවේ. එය හොඳ හෝ නරක යැයි මම පවසන්නේ නැත. ඕනෑම හොඳ දෙයක් නිවැරදිව භාවිතා නොකිරීමෙන් අයහපත් ප්‍රථිපල අත් වෙනු ඇත. ගිණුමක් නොමැති කෙනෙක් මෙය කියවා උදම් අනනු ඇත. එනම් තමන් මෙවැනි වාතාවරණයකදී ද facebook සාමාජිකයෙක් නොවීම ගැනයි. “ඔව්” ඔබ නිවැරදි ය. ඔබ ඔබගේ වටිනා කාලය ඉතිරි කර ගන්නෙකි. නමුත් එය එක් අතකින් එක්තරා අතකින් ඔබට අවාසියකි. නූතන සමාජය තුල ජීවත් වන විට සයිබර් අවකාශයේ මෙවැනි සමාජජාලා වෙබ් අඩවි වල සාමාජිකයින්ට නොයෙක් වරප්‍රසාද ලබා ගත හැකිය. ඔබගේ මිතුරන් සමඟ සාකච්ඡා කල හැකිය. අධ්‍යාපනික කටයුත්තක් ගැන සෑම දෙනා එකතුව කථා කල හැකිය. ඔබගේ රසඥ්ඥතාවය ඇති පිරිස් සමඟ ඔබ කැමති දේ ගැන අදහස් හුවමාරු කර ගත හැකිය. මේවා එහි ඇති වාසිය. නමුත් එහි ඇති අවාසි ගැන මට වඩා හොඳින් ඔබ දන්නේ ය. වාසි ගැන ද මෙහි සඳහන් කිරීමද අවශ්‍ය නැත.

වෙනත් සමාජජාලා වෙබ් අඩවි තිබුනද ඔබ වෙතම පැමිණෙන්නේ එහි තිබෙන සුවිශේෂී ගති ලක්ෂණ කිහිපයක් නිසාවෙනි. user friendliness ඒ අතරින් ප්‍රධාන දෙයකි. වෙබ් අඩවියේ වර්ණ සංකලනය ඇසට ඉතා ප්‍රියය. බොහෝ කටයුතු ඉතා පහසුවෙන් කර ගැනීමට විවිධ පහසුකම් සලසා තිබේ. මෙහි Layout එකද ඉතා flexible එකක් වීම නිසා ජනතාව අතර ජනප්‍රියතාවය වැඩි වී ඇත. එසේ නම් මේ සියළු අංග සහිත facebook වෙබ් අඩවිය ඔබ නිවැරදිවා භාවිතා කරනවාදැයි දැන ගැනීම ඔබටත් ඔබගේ හිත මිත්‍රාදීන්ටත් ඉතා වැදගත් වනු ඇත. 2014.01.01 වන විට facebook හි ක්‍රියාකාරී සාමාජිකයින් 1,310,000,000 පමණ ලියාපදිංචි වී තිබෙන බව statisticbrain වෙබ් අඩවිය ප්‍රකාශ කර සිටී. මේ පිළිබඳ වැඩි තොරතුරු මේ යොමුවෙන් ලබා ගත හැක.

Facebook වෙත ලඟා වෙන සියළුම දෙනාගේ ප්‍රධාන බලාපොරොත්තුව වන්නේ නව මිතුරන් අඳුනා ගැනීමයි. ඒ වෙත එන පිරිමි පාර්ශවය බොහෝ විට උත්සාහ දරන්නේ කාන්තා පාර්ශවය වෙත friend request යවා ඔවුන් සමඟ කාලය කා දැමීමයි. බොහෝ විට මෙවැනි සම්බන්ධතා කෙලවර වන්නේ ඛේදවාචක වලිනි. එම නිසා නාඳුනන මිතුරන් එකතු කර ගැනීමද ඔවුන් සමඟ කථා කිරීමද නුවණැති ක්‍රියාවක් නොවනු ඇත. මගේ එක්තරා මිතුරෙකු සිටී. ඔහු චැට් කරන විට කාන්තා පාර්ශවය සිහින ලෝකයක ගිල්වීමට අතිශය සමත්කමක් දක්වයි. ඔහු පවසන පරිදි එසේ අඳුනා ගන්නා කෙනෙක් “hi” යැයි පැවසීම ඇතිය. එතැන් පටන් එම කෙනාගේ සිත ඔහු වෙත නම්මා ගැනීම ඔහුට ඉතාම පහසු කරුණක් වෙයි. ඔහු පවසන පරිදි වචන 200ක චැට් එකකින් කෙල්ලෙකුගේ සිත තුල තමන්ගේ රූපය මැවීම ඔහුට කජ්ජක්ය. මෙය එක් දිනකදි නොකරනු ඇත. මේ සඳහා ඔහු ඔබගේ ගිණුමේ තොරතුරු සූක්ෂම ලෙස උපයෝගී කර ගනී. ඔබගේ අදහස් ඔබට එරෙහිව භාවිතා කර ඔබගේ සිත ඔහු කෙරෙ නම්මවනු ඇත. ඔහුට ඇති අත්දැකීම් ඔබට වඩා බොහෝ වැඩි නිසා ඔබ නිතැතින්ම ඔහුගේ ගොදුරක් වනු ඇත. නමුත් ඔහු මේ ඇසුර කිසිම විටක අයහපතක් සඳහා භාවිතා නොකරන නිසා එසේ ගොදුරු වන්නන්ට කාලය අහිමි වීම හැර වෙන අමතර හානියක් නොවනු ඇත. නමුත් සෑම දෙනාම එසේ සිතන්නේ නැත. ඒ නිසා නාඳුනන අය සමඟ Facebook වෙබ් අඩවිය හරහා චැට් කිරීම ඉතා භයානක ක්‍රියාවකි. මෙය සිදු කරන්නට තම පෞද්ගලික ගිණුම මෙන්ම fake accounts ද සාදා ගන්න පුද්ගලයෝ ඕනෑ තරම් සිටිති. නමුත් fake account එකක මූලික ලක්ෂණ කිහිපයක් ඇති නිසා ඒව හඳුනා ගැනීම ඉතා පහසු වනු ඇත. මම ඒවා මෙහි සඳහන් කරන්නේ මෙය කියවන කෙනෙකු එම උපදෙස් අනුව fake account 1 සාදා අයහපත් ක්‍රියා කිරීමට පෙළඹෙන බැවින්. එසේ සාදන ලද මම දන්නා ගිණුමක කියවන ඔබද මිතුරෙක් විය හැකිය. Fake account එකක මූලික ලක්ෂණ නොමැතිව මෙම account 1 සාදා තිබේ. එම නිසා එය පහසුවෙන් කෙනෙකුට සොයා ගත නොහැකිය. එම නිසා කිසිම විටක සොය නොබලා නව මිතුරෙක් එකතු කර නොගන්න. ඇත්තෙන්ම මෙහිදී දැනට සිටින mutual friends බැලීම නුවණැති ක්‍රියාවක් නොවනු ඇත. මම පෙර සඳහන් කර ගිණුමේ අප විශ්ව විද්‍යාලයේ සිසුන් විශාල පිරිසක් සිටින බැවින් එය ඔබට නිවැරදි තොරතුරක් ලබා නොදේ. එම නිසා පුද්ගලයා ගැන පෞද්ගලිකව නොදන්නේ නම් ඔහු හෝ ඇය එකතු කර ගැනීම ප්‍රශ්ණ රැසක ආරම්භය විය හැකිය.

අනෙක් කරුණ නම් විවිධ දේ share කිරීමයි. Facebook හි ඔබ share කරන like හෝ කරන සියළු දේ ගැන ඉතාමත්ම සැලකිලිමත් විය යුතුය. Facebook වෙබ් අඩවිය ඉතාම ලාභ ලබන වෙබ් අඩවියක් වන අතර ඔබත් එම ආදායම උපයා දීමට සහය දුන්නෙකි. විවිධ පුද්ගලයින් ද අද තම ජීවිකාව ගෙන යන්නේ facebook හරහාය. මෙවැනි කටයුතු Facebook Marketing ලෙස හැඳීන්වේ. පුද්ගලයින් විවිධ ප්‍රචාරක දැන්වීම මෙම අඩවියේ පල කරයි. එමඟින් තම ව්‍යාපාර කටයුතු දියුණු කර ගැනීම ඔවුන්ගේ අරමුණය. ඔවුන්ගේ ව්‍යාපාර වලට අදාල pages නිර්මාණය කර ඒ හරහා තම ව්‍යාපාරය දියුණු කිරීමට ඔවුන් උත්සාහ දරයි. මෙහිදී නූතනයේ කළ එලි බැසගත් ක්‍රියාවක් වන්නේ යම් තරඟයක් හරහා සුළු තෑග්ගක් ලබා දීමෙන් වැඩි ප්‍රේක්ෂක ප්‍රසාදයක් දිනා ගැනීමයි. images හා posts share කිරිම වැනි දේ මේ අතර ප්‍රධානය. මේ හරහා ඔබ නොමිලේම ඔවුන්ට පාරිභොගිකයින් ලඟා කර දේ. එය වැරදි ක්‍රියාවක් නොවුනද ඉන්පසු මෙම pages ඉතාම නොවටිනා නොවැදගත් තොරතුරු share කිරිම තුලින් scams පැතිරවීම කල හැකිය. තවත් සමහර පිරිස් වර්තමානයේ පවතින යම් සිදුවීමක් මුල් කරගෙන් එයින් තම මඩිය තර කර ගැනීම සිදු කරයි. පසු ගියදා මිය ගිය paul walker වෙනුවෙන් නිර්මාණය කරන ලද ෆේස්බුක් පිටුවක් තුලින් ඉන් ටික කලකට පසු ප්‍රචාරක දැන්වීම් පළකරනු මම දිනක් දුටුවෙමි. ඉතා විශාල ප්‍රේක්ෂකයින් පිරිසක් සිටින මෙවැනි ගිණුම් විකිණෙන්නේ අස්ප ගණන් වලටය. ඔබට අනවශ්‍ය ප්‍රචාරක දැන්වීම adblocker වැනි වැඩසටහන් මඟින් ඉවත් කර දැමීමෙන් ඔබගේ data ප්‍රමාණය ද ඉතුරු කර ගත හැකිය.

එමෙන්ම තවත් විවිධ පුද්ගලයෝ විවිධ විනාශකාරි වැඩසටහන් මඟින් ඔබගේ පෞද්ගලික තොරතුරු ලබා ගන්නවා පමණක් නොව ඔබගේ ප්‍රතිරූපයද විනාශ කරනු ඇත. මෙවැනි වැඩසටහන් spams, scams යනුවෙන් විවිධ නම් වලින් හඳුන්වන අතර ඒවා කරන අයහපත්කාරී ක්‍රියා අනුව කොටස් වලට බෙදා තිබේ. උදාහරණයක් ලෙස ඔබගේ ගිණුම නැරඹූ අය කව්දැයි දැන ගත හැකි වැඩසටහන්. (View your profile viewers), find your secret lover, වැනි වැඩසටහන් ඔබව රවටා ඔබගේ තොරතුරු ලබා ගැනීම සිදු කරයි. කිසිම ෆේස්බුක් වැඩසටහනකට තම ගිණුම නැරඹූ අය නීත්‍යානුකූල ලෙස ආපසු බැලිය නොහැකිය. එය ෆේස්බුක් හි privacy policies වල දක්වා තිබේ. එසේ නම් මෙම වැඩසටහන් භාවිතා කිරීමෙන් ඔබ ෆේස්බුක් නීති රෙගුලාසි ද උල්ලංඝනය කරන්නෙකු වෙයි. එම නිසා කිසිම අමතර වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක නොකිරීමද ඉතා වැදගත්. දැනටමත් ඔබ එවැනි ක්‍රීයාවලට අසු වී තිබේ නම් ඒවා applications settings හරහා ඉවත් කර ගත හැකිය. එසේම සමහර වැඩසටහන් අසභ්‍ය දේ ස්වයංක්‍රීයව share කිරිම සිදු කරයි. ඔබ සිටින groups වල මෙහි links පල වීමෙන් එම groups වලින් ඔබව black list වීමද සිදු විය හැකිය. එම නිසා කිසිම නොදන්නා link එකක් මත click කිරීම නොකරන්න. ඔබගේ හොඳම මිතුරෙක් එවන link එකක් ඔහුගෙන් පෞද්ගලිකව විමසීමකින් තොරව click කිරීම ඉතා භායානක ක්‍රියාවකි. මෙම ලිපියෙන් ෆේස්බුක් scams ගැන වැඩි තොරතුරු ලබා ගත හැක.

Share කිරීම ගත් කල අනෙක් ප්‍රධාන දේ වන්නේ ඔබ එවැනි දේ කිරීම තුලින් internet තදබදයක් ඇති වීමයි. මෙය අන්තර්ජාලය පරිහරණය කරන්නෙක්ට අවාසිදායක ක්‍රියාවක් විය හැකිය. සමහර පින්තූර වල යම් අයෙකුට ආධාර ඉල්ලා ඒවා share කිරීමෙන් facebook ආයතනය dollar එකක් ලබා දෙන බව ප්‍රකාශ කරයි. මෙවැනි මුදලක් කිසිම විටෙක ලබා නොදෙන බව ෆෙස්බුක් වෙබ් අඩවිය අවධාරණය කර සිටී. ඇත්තෙන්ම මෙවැනි රෝගීන් හෝ අසරණ වුණු පුද්ගලයින් සැබෑවටම නොවෙති. ඔවුන් කරන්නේ ෆේස්බුක් හි තදබදය ඇති කිරීම මෙන්ම ඔවුන්ගේ පිටු වෙත ඔබගේ අවධානය යොමු කර ගැනීමයි. මෙම පිටුව දෙස බැලීමෙන් එය ඔබට අනාවරණය වනු ඇත. පසු ගිය දිනවල පැතිර ගිය මෙවැනි සියළුම දේහි අගමුල සොය ගිය විට අපට දක්නට ලැබුනේ එකම දෙයකි. එනම් මේවා අසත්‍ය දේවල් වන බවයි.

එමෙන්ම තවත් මෙවැනි භයානක දෙයක් වන්නේ විවිධ දේ පිළිබඳ මත ෆේස්බුක් හරහා ප්‍රචාරය වීමයි. උදාහරණයක් ලෙස පසුගිය දිනවල පැතිර ගියේ කැස්ස මඟින් හෘදයාබාධ නැවැත්වීමට හැකි හා ෂැම්පූ වල ඇති අහිතකර දේ වැනි ලිපි වල සත්‍ය අසත්‍යතාවය විමසා බැලීම වැදගත්ය. මේ ලිපි කියවීමෙන් එය ඔබට අනාවරණය වනු ඇත. http://urbanlegends.about.com/library/blcpr.htm , http://urbanlegends.about.com/library/weekly/aa090998.htm මෙවැනි අසත්‍ය දේවල් නිශ්චිතව සොයා බැලීමෙන් අනතුරුව පමණක් share නොකරන්න. දුටු පමණින් යමක් පිළි නොගන්න. ෆේස්බුක් හි විවිධ දේ මවා පෙන්වීමට ඕනෑ කෙනෙකුට හැකිය. ඒවා මඟ හැර නිවැරදිව ෆේස්බුක් භාවිතයෙන් ඔබට ඔබගේ වීවේක කාලය නිසි ලෙස ගත කල හැකි අතර මනස සැහැල්ලු කර ගැනීමටද අත් වැලක් වනු ඇත. නමුත් සෑම විටම ෆේස්බුක්හිම එල්ලි කටයුතු කිරීම ඉතා භයානක ප්‍රතිඵල අත් කර දෙන්නක් විය හැකිය. එම නිසා Facebook නිවැරදිව භාවිතා කිරීමට අප අදින් පසු සිතා ගනිමු.

Updated in 2014.02.16

ඔබ ඉතාමත්ම සැලකිලිමත් විය යුතු අනෙක් කරුණ වන්නේ ෆේස්බුක් හි පළකරන ඔබගේ තොරතුරු හා ඡායාරූප පිළිබඳවයි. ඒවා පිටස්තර පුද්ගලයින්ට නැරඹිය නොහැකි වන ලෙස privacy settings සැකසීම කල යුතුය. හිතවත්ම මිතුරන්ට පමණක ඒවා බැලීමට සැලැස්විය යුතුය. Cover images නැමැති ඇල්බමය තුල ඔබගේ පෞද්ගලික ඡායාරූප කිසිම විටෙක පළ නොකරන්න. මන්දයත් එම ඇල්බමය public වන අතර සෑම දෙනෙකුටම පෙනෙන බැවිනි. අන් අයට ඔබගේ profile එක පෙනෙන ආකාරය privacy shortcut > who can see my stuffs තුලින් බලාගත හැකි අතර ඒ ඔස්සේ ඔබගේ profile එකේ ආරක්ෂාව තර කර ගත හැකිය.