1940 න් පමණ පසු විද්‍යාඥයන් මෝටර් රථ එන්ජින් සදහා ඊයම් යෙදීම අරඹන ලදි. මෙයට හේතුව, ඉන්ධන දහනය සුමට ආකරයෙන් සිදු නොවීම නිසා වාහන වල knock වීම් සිදු වීමයි. එයට පිළියමක් ලෙස ඊයම් අඩංගු Tetra Ethyl Lead (TEL)යොදා ගෑනීමට හෑකි බව විද්‍යාඥයන් තේරුම් ගත්තේ ඊයම් සතු ගුණාංග කිහිපයක් නිසයි. ප්‍රධාන වශයෙන් ඊයම් TEL වල කාබන් පරමානුව සමග සහ සංයුජ බන්ධනයක් සාදයි. මෙයට හේතුව කාබන් හා ඊයම් අතර විද්යුත් සෘණතා වෙනස අඩු වීම්යි. එම නිසා මෙම සහසංයුජ බන්ධනය කෑඩී බිහි වන්නේ මුක්ත ඛණ්ඩක දෙකකි. මුක්ත ඛණ්ඩක යනු ඉතා අස්ථායි පරමාණු වේ.එම නිසා ඒවා උත්සාහ කරන්නේ කෙසේ හෝ ස්ථායි වීමටයි. මෙහිදී එන්ජිමේ උණුසුම හා පුළිගු වල ශක්තියෙන් TEL බන්ධනය කැඩී එමගින් නිපදවන මුක්ත ඛණ්ඩක වලින් ඉන්ධනයේ දිගු හයිඩ්රෝකාබන් දාම වල බන්ධන බිද වෑටේ. එමෙන්ම ඉන්ධනයේ මෙම TEL සංයෝගය දියවීමද වැදගත් හේතුවකි.
නමුත් මෙම් සංයෝගය බිද වැටීමෙන් සෑදෙන PbO හා Pb මගින් එන්ජිම විනාශ කරන නිසා එයට පිළියමක් ලෙස 1,2 Dibromoethane යොදා ගන්නා ලදි. එමගින් ඊයම් Lead (2) Bromide ලෙස වාතයට බැහැර වීමෙන් එන්ජිම ආරක්ෂා කර ගත හැකි විය.
නමුත් ඊයම් යනු ප්‍රබල විෂක් සහිත රසායනිකයකි. එය ශ්වසනයෙන් මිනිස් සිරුරට ඈතුලු වී අස්ථි වල Calcium වෙනුවට ප්‍රතිස්තාපනය වෙයි. මෙයට හේතුව Pb2+ හා Ca2+ වල එකම ආරෝපණයක් තිබීම හා පරමාණු වල විශාලත්වය ආසන්න ලෙස සමාන වීමයි. එමෙන්ම එය කුඩා දරුවන්ගේ මොළය හ මානසික වර්ධනය අඩු වීම කෙරෙහි සෘජුවම බලපායි.
මේ හේතු නිසා ඊයම් සහිත ඉන්ධන වාහන සදහා යොදා ගෑනීම සියලුම රටවල් පාහේ තහනම් කරන ලදි. අද වන විට මෙම ඊයම් සහිත ගෑසොලින් ගුවන් යානා සදහා පමණක් භාවිතා කරයි. වාහන වල සුමට දහනය සදහා අද ඈරෝමෑටික හයිඩ්රෝකාබන්, ඊතර සහ ඇල්කොහොල වර්ග යොදා ගනී. උදා:- Methylcyclopentadienyl Manganese Tricarbonyl (MMT), Toluene, Ferrocene.
විද්‍යාගාරයේදී ඉන්ධන වල ඊයම් ප්‍රතිශතය නිර්ණය කල හැක. මේ සදහා අනුමාපන ක්‍රමය යොදා ගත ගැනේ. ඒ සදහා ඊයම් සහිත ගෑසොලින් සාම්පලයකින් දන්නා පරිමාවක් යොදා ගෙන එය දහනය කරමින් තනුක නයිට්‍රික් අම්ල ද්‍රාවණය තුලට බුබුලනය කල යුතු වේ. Pb2+ ප්‍රමානය නිර්ණයට එය ද්‍රාවණයක් වශයෙන් පෑවතීම පහසු නිසා සියලුම ඊයම් දිය කර ගෑනීමට නයිට්‍රික් යොදා ගනී. සෑම නයිට්රේටයක්ම ජලයේ ද්‍රාවණය වීම මෙයට හේතුවයි . ඉන්පසු ද්‍රාවණය පෙරා ගෑනීම අවශ්‍ය වන්නේ දහනය නොවූ කාබන් අංශු පෑවතීමෙන් අනුමාපණයේදී නිවරදි අන්ත ලක්ෂය ගැනීමට බාධා ඇති වේ.ඉන්පසු මෙම ද්‍රාවණය උදාසීන කර ගත යුතු වේ. එයට හේතුව පසුව සදහන් කර ඇත. මෙහිදී උදාසීනීකරණයට ප්‍රබල භෂ්මයක් යොදා ගන්නා නිසා එමගින් Pb(OH)2 අවක්ෂේප විය හැකි නිසා එය වැලැක්වීමට ස්වාර්ක්ෂක Acetate ද්‍රාවණය යොදා ගෑනේ.මෙය Pb2+ සමග අවක්ෂේපයක් නොසාදන අතර pH අගය නියතව තබා ගනිමින් Pb(OH)2 අවක්ෂේප නොවීමට කටයුතු කරයි.
ඊයම් ද්‍රාවණය වී ඇති ඉහත සාම්පලයේ ඊයම් සොයා ගැනීම සදහා ක්‍රමයක් ලෙස එය අනුමාපනයක් මගින් හදුනා ගත හැකි ප්‍රතිකාරකයක් සමග ප්‍රතික්‍රියා කෙරේ. මේ අනුමාපනය සදහා කෙලින්ම Pb2+ යොදා ගත නොහැක. මන්ද යත් එය Redox ප්‍රතික්‍රියා වලට සහභාගී නොවීමයි. එය භෂ්මයක් සමග ප්‍රතික්‍රියා කල විට සාදන්නේ අවක්ෂේපයක් (Pb(OH)2) නිසා එමගින් අනුමපනයක් කල නොහැක.මේ නිසා කල හැක්කේ ඊයම් වෙනත් ද්‍රව්‍යයක් බවට හරවා එම ද්‍රව්‍යය මගින් ඊයම් සාන්ද්රලණය සොයා ගැනීමයි. ඒ සදහා Redox ප්රනතික්රිiයා දක්වන Potassium Di-chromate සමග ප්‍රතික්‍රියා කරවා ඉතිරි (Cr2O7)2- ප්‍රමාණය අනුමාපනයක් මගින් හදුනා ගැනීමෙන් ඊයම් ප්‍රමාණය සෙවිය හැකිය.
මෙහිදී මාධ්‍යය ආම්ලික හෝ භාශ්මික වීම ප්‍රතික්‍රියාව සදහා සුදුසු නැත.එම නිසා මාධ්‍යය උදාසීන කිරීමට NaOH යොදා ගනී. ආම්ලික මාධයේදී පහත ප්‍රතික්‍රියාව සිදු වී අවක්ෂේපය දියවී නැවත (Cr2O7)2- සෑදේ.
(Cr2O7)2- + H2O > 2(CrO4)2- +2H+
එසේ වීමෙන් සියලුම ඊයම් අවක්ෂේප නොවේ. මාධ්‍යය භාශ්මික වුවහොත් Pb(OH)2 අවක්ශේපය සෑදීමට ඊයම් එයටත් වැය වේ.එම නිසා මාධ්‍යය උදාසීන වීම වැදගත් ය. මෙහිදී NaOH යෙදීමේදී Pb(OH)2 සෑදෙන නිසා h අගය නියතව තබා ගැනීමට ස්වාරක්ශක දාවණය යොදා ගනී
මෙසේ පෙර සකස් කර ගත් දාවණයෙන් කොටසක් ගෙන නටවා ගත යුතුය. එහිදී වාශ්පශීලී සංයෝග තිබුන හොත් ඒවා ඉවත් වී යයි. ඉන්පසු Potassium Di-chromate දමා නැවත නටවා ගනී.
Potassium Di-chromate දැමූ විගස සෑදෙන දීප්තිමත් කහ පැහැති අවක්ෂේපය දිය කර ක්‍රමානුකූල විශාල අවක්ෂේපයක් ලබා ගැනීම මෙම නැටවීමේ අරුතයි. රත් කල ව්ට අවක්ෂේප‍යේ Ksp ඉහල යාමෙන් එය දිය වේ. ක්‍රමානුකූලව කාමර උෂ්ණත්වයට පත් වන විට පෙරහන් කඩදාසියේ සිදුරු වලට වඩා විශාල අවක්ෂේපයක් සෑදී තිබෙනු ඇත. එම අවක්ෂේපයය පෙරා පෙරණය [(Cr2O7)2-] වෙන් කර ගත යුතුය. පෙරහන් කඩදාසිය සංශුද්ධ ජලයෙන් එහි වර්ණය නැති වන තුරුම සෝදා සියලු ප්‍රතික්‍රියා නොකල [(Cr2O7)2-] අනුමාපන ප්ලාස්කුවකට ලබා ගත යුතුය.මෙසේ සියලුම පෙරණය අනුමාපන ප්ලාස්කුවකට ලබා ගෙන එයට Dil.Sulphuric Acid හා Phospheric Acid දමන්න.ඉන්පසු Fe2+ සමහ අනුමාපනය කිරීමෙන් ඉතිරි Di-chromate ප්‍රමාණයද එමගින් ඊයම් ප්‍රමාණයද සොයා ගත හැක.