පහේ පන්තියේ දරුවාගේ පටන් ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියා දක්වා හැමකෙනාටම පාහේ  Facebook ගිණුමක් තියෙන මේ කාලේ  “meme”  කියන වචනේ ඔයාල හැමෝම අඩුම ගානේ එක පාරක් වත් දැකල ඇති. සමහර අය “memes” හදලත් ඇති. ඇත්තටම මොකක්ද මේ “meme” එකක් කියන්නේ?

මුලින්ම කියන්න ඕනේ meme කියන්නේ facebook එකේ අපි දකින දේම විතරක් නෙමෙයි කියල. ඊට වඩා එහා ගිය දෙයක් මේ වචනය තුල තියෙනවා. මුල්ම වතාවට “meme”  කියන වචනය භාවිතයට ඇවිල්ල තියෙන්නේ ජීවවිද්‍යාඥයෙකු වන රිචඩ් ඩ්වොකින්ස් විසින් 1976 දී ප්‍රකාශයට පත් කල “The Selfish Gene” කියන පොතෙන්. එහිදී ඔහු විසින් “memes” සංස්කෘතික තොරතුරු විකාශනය වන ආකාරය විස්තර කරන්න භාවිතා කරලා තියෙනවා. “something imitated” එනම්  “අනුකරණයට භාජනය වූ දෙයක් ” කියල අර්ථය දෙන “mimeme” කියන ග්‍රීක වචනයේ කෙටි යෙදුමක් ලෙස තමයි meme ඔහු අර්ථ දක්වල තියෙන්නේ. ඔහු කියල තියෙන්නේ meme  එකත් හරියට gene එකක් (ජානයක්) වගේ, gene එකක් මගින් පරම්පරාවකින් ඊළඟ පරම්පරාවට තම වර්ගයාට හිමි ලක්ෂණ ලබා දෙනවා වගේ meme එකක් මගින් එක් පුද්ගලයකුගෙන් තවත් පුද්ගලයෙකුට සංස්කෘතික තොරතුරු ලබාදෙනවා කියල. ඒ කියන්නේ පුද්ගලයෙකුගෙන් පුද්ගලයකුට යම් සංස්කෘතියක් තුල හුවමාරු වෙන ඕනෑම අදහසකට හෝ  meme එකක් කියන්න පුළුවන්.

අපි හැමෝම පාහේ දන්නා  අන්තර්ජාලය ඔස්සේ හුවමාරු වන meme එනම් internet memes කියන්නේ memes වලම උප කුලකයක්. Image එකක් video එකක් webpage එකක් සහ hashtag එකක් පවා internet meme එකක් ලෙස සලකන්න පුළුවන්.

හාස්‍යය උත්පාදනය, උපහාසයට ලක්කිරීම, හෙලා දැකීම වැනි විවිධ මාතෘකා ඔස්සේ සම්පාදනය වන Internet memes වල ඉතිහාසය 1996 දක්වා දිවයනවා. මුල්ම internet memes e-mail ඔස්සේ ලෝකය පුරා ව්‍යාප්ත වී තිබෙනවා. “Dancing Baby” යනුවෙන් නම් ලැබූ මෙම meme එක ඒ අතරින් ප්‍රධාන තැනක් ගන්නවා.

meme ගැන කතාකරද්දී Christopher Poole නැතහොත් “Moot” කියන්නේ අමතක කල නොහැකි චරිතයක්. අද ඔබ facebook හරහා දකින බොහෝ meme චරිත උපත ලැබුවේ ඔහුගේ 4chan වෙබ් අඩවියේ කියලයි බොහෝ අය කියන්නේ.

2013 වසරේ වැඩියෙන්ම කතාබහට ලක්වූ internet meme එක ලෙස “doge” හඳුන්වන්න පුළුවන්. doge කියන්නේ කැඩිච්ච ඉංග්‍රීසි කතාකරන මනකල්පිත සුනඛයෙක්. (doge යන නම පවා ඉංග්‍රීසි පිළබඳ උගේ දැනුම අඩුකම නිසා dog යන්න වැරදි අක්ෂර වින්‍යයාසයකින් ලිවීමක්ලු).

ට අමතරව “grumpy cat”, “Bad luck Brian” වැනි memes පසුගිය වසර කිහිපය තුල facebook, reddit වැනි සමාජ ජාල වෙබ් අඩවි ඔස්සේ ලෝකය පුරා ප්‍රචලිත වුනා.

මුලින් කිවවා වගේ meme එකක් ඕනෑම අදහසක්, ඒ කියන්නේ image එකකටම කොටු වෙච්ච දෙයක් නෙමෙයි. ලෝකයේ වඩාත් ප්‍රචලිත වුනු memes ලෙස අපි හැමෝම දන්නා “Gangam Style” video එක වගේම “Next Media Animations” සමාගමේ නිෂ්පාදිකාවක් වූ මරිනා ශිෆ්රින් තම රැකියාව පිලිබඳ කලකිරීම නිසා ඉන් ඉවත්වන අවස්ථාවේ තම පැමිණිලි ඇතුලත් කර reddit සමාජ ජාල වෙබ් අඩවියේ පල කල හාස්යෝත්පාදක වීඩියෝවත් නම් කරන්න පුළුවන්.
පසුගිය වසර 18ක ඉතිහාසය තුල internet memes සමාජයට ප්‍රබල බලපෑමක් කරන්න පුළුවන් තත්වයකට අද ඇවිල්ල තියෙනවා. Marketing tool එකක් ලෙස වගේම දේශපාලන campaign වලටත් අද internet memes පාවිච්චි වෙනවා. මේ ලිපියෙන් අපි හැමෝම දකින බලන share කරන memes  ගැන ඔයාල නොදැන හිටපු යමක් දැනගන්න ඇති කියල හිතනවා.

Sources: io9.com, mashable.com, thenextweb.com

Image Sources: funnyjunk.com, 24.media.tumblr.com, funnyinternetmemes.com, www.comicsandmemes.com, www.swordandthescript.com