සර්පයන් පිළිබඳව සමාජයේ බොහෝ දෙනෙකුගේ ආකල්පය බොහෝ විට බියජනක, භයානක සහ ජුගුප්ත්සාජනක සත්ත්ව කොට්ඨාසයක් ලෙසයි. මේ නිසාම සර්පයන් දකින බොහෝ දෙනෙකු ඔවුන්ව මරන්නට පෙළඹීම හෝ භූමිතෙල් හෝ පෙට්‍රල් වත්කිරීමට පෙළඹීම ද සුලබව දකින්නට ලැබෙනවා.
නමුත්, සර්ප විශේෂඥයින් පවසන ආකාරයට සර්පයෙකු මැරීම ඔබගේ අවසාන විකල්පය විය යුතු වීමට හේතුවන කාරණා කිහිපයක්ම තිබෙනවා. ඉන් පළමුවැන්න වන්නේ, බොහෝමයක් සර්පයින් නිර්විෂ සත්ත්වයින් වීමයි. ශ්‍රී ලංකාව තුළ හමුවන 107ක් පමණ සර්ප විශේෂ අතුරින් වාර්තා වන උග්‍ර විෂ හෝ මාරාන්තික සර්ප විශේෂ ගණන 5ක් පමණයි.
එමෙන්ම, ජෛව ලෝකයේ අනික් සත්ත්ව විශේෂ මෙන්ම සර්පයන් ද සුවිශේෂී වූ පාරිසරික කාර්යයභාරයක් ඉටුකරන සත්ත්ව කොට්ඨාසයක්. විශේෂයෙන්ම ගහන පාලනය (මීයන් වැනි) සඳහා සර්පයින්ගේ දායකත්වය අතිමහත්. ඊට හේතුව වන්නේ, අනික් සතුන්ට පහසුවෙන් ළඟා විය නොහැකි ගුල්වලට පවා සර්පයින්ට පහසුවෙන් ළඟා විය හැකි වීමයි. සර්පයින් සියල්ල ලෝකයෙන් දිනක වඳ වී ගියහොත්, කෘෂිකර්මාන්තය ආශ්‍රිත නිෂ්පාදනවලට නිසැකවම විශාල බලපෑමක් එල්ල වීමේ හැකියාව තිබෙනවා.
ඒ වගේම මෙය විශ්වාස කිරීමට තරමක් අපහසු විය හැකි නමුත්, ඔබ සර්පයෙකුට දක්වන බියට වඩා අතිමහත් ලෙස සර්පයන් ඔබට බිය බවයි සර්ප විශේෂඥයින්ගේ අදහස වන්නේ.
එපමණක් නොවේ, ශ්‍රී ලංකාව තුළ ඔබට හමුවන උග්‍ර විෂ සර්පයින් 5 දෙනා හැර අනික් සර්පයින් මැරීම, ශරීර කොටස් හා බිත්තර ප්‍රවාහනය හෝ විකිණීම සත්ත්ව හා ශාක ආරක්ෂණ ආඥාපනත (FFPO) යටතේ සම්පූර්ණයෙන්ම තහනම් කර තිබෙනවා.
සර්පයන් මැරීමට බොහෝදෙනෙක් යොමු වීමට ප්‍රධානම හේතූන් වන්නේ, සර්පයන් පිළිබඳව ඇති මිථ්‍යා මත සහ නිවැරදිව සර්පයන් හඳුනා ගැනීමට ඇති නොහැකියාව හෝ අනවබෝධයයි.
බොහෝවිට නිර්විෂ සර්පයින් විෂ සහිත සර්පයන් ලෙස පටලවා ගැනීම නිසා නිකරුණේ නිර්විෂ සර්පයන් මරණයට පත් වීම සුලබ කරුණක්. සමහර නිර්විෂ සර්පයන්ට විෂ සහිත හෝ උග්‍ර විෂ සහිත සර්පයන්ගේ පෙනුම ලැබී ඇත්තේ ස්වභාවිකව සතුරන්ගෙන් ආරක්ෂා වීමට වුව ද එයම මිනිසා අතින් ඔවුන්ව මරණයට පත් වීමට හේතුවක් වී තිබෙනවා.
මෙලෙස නිර්විෂ පිඹුරන් උග්‍ර විෂ පොළඟුන් ලෙසත්, නිර්විෂ අළු රදනකයින් උග්‍ර විෂ කරවලුන් ලෙසත්, බොහෝවිට වරදවා වටහාගැනීමෙන් මරණයට පත් වනු දැකිය හැකියි.
තිත් පොළඟුන් (Russell’s Viper) සහ කොට පිඹුරන් (The Sand Boa) හිසේ හැඩය සහ ශරීරයේ මතුපිට රටාවන් උපයෝගී කරගෙන මෙලෙස පහසුවෙන් වෙන් කර හඳුනාගැනීමේ හැකියාව පවතිනවා. මෙම සර්ප විශේෂ දෙකෙහිම හිසේ හැඩය ත්‍රිකෝණාකාර වුවද, තිත් පිඹුරන්ගේ වඩාත් ඊහිසක් වැනි හිසක් දැකිය හැකියි. එමෙන්ම, තිත් පිඹුරන්ගෙ ශරීරය මත දුඹුරු පැහැති ඕවලාකාර පැල්ලම් හෝ හැඩ දැකිය හැකි අතර කොට පිඹුරන්ගේ විශාල වලාකුළු හැඩැති පැල්ලම් දැකිය හැකියි.
නිර්විෂ අළු රදනකයින් ( Lycodon aulicus) උග්‍ර විෂ කරවලුන්ගෙන් (Bungaras sp.) වෙන් කරගැනීමටත් හිසේ හැඩය, රටාවන්ට අමතරව කරවලුන්ගේ පිහිටි කොඳුනාරටිය දිගේ දිවෙන ෂඩස්‍රාකාර කොරළ පේළිය අතිශය වැදගත් වෙනවා. කරවලුන්ගේ දේහයේ අපර කොටසට වන්නට ප්‍රමුඛව පිහිටන හරස් පටි ඇති නමුත් අළු රදනකයන්ගේ එය දේහය පුරා ඒකාකාරව පිහිටා තිබෙනවා. එමෙන්ම කරවලුන්ගේ හිස දේහයෙන් පැහැදිලි වෙන්වීමක් දක්නට ලැබෙන්නේ ද නැහැ.
සර්පයන් පිළිබඳව ඇති මිථ්‍යා මත සලකන විට, ඇහැටුල්ලන් පිළිබඳව ඇති ප්‍රසිද්ධ මිථ්‍යා මතය ඇහැටුල්ලා (The eye plucker) යන නම තුළම සැඟවිලා තිබෙනවා. නමුත්, ‘ඇස් උගුල්ලන’ බවට ඇති මෙම මතය හුදෙක් මිථ්‍යාවක්ම පමණයි. මීට වඩා ඔබ අහිංසක සර්පයෙකු යැයි සලකන ගැරඬියා භයානක විය හැකියි. ගැරඬින් නිර්විෂ වුවත් සපාකෑම් වාර්තා වීම නිසා ‘ඔවුන් අනතුරුදායක නොවේ’ යැයි සිතා ඇල්ලීමට හෝ කරදර කිරීමට එතරම් සුබදායී නොවනු ඇත.
නමුත්, බොහෝ සර්පයින් අනතුරක දී හැරුණුවිට ආක්‍රමණශීලී වන්නේ නැහැ. එනම්, ඔබෙන් අනතුරක් නොදැනෙන තෙක් සර්ප දෂ්ටනයෙන් ඔබ ආරක්ෂිතය. උග්‍ර විෂ සර්පයන් බොහෝ දෙනෙක් වියළි කලාපයෙන් වාර්තා වන නිසා සර්ප දෂ්ටනයෙන් මියයෑම් බොහෝවිට කෘෂිකර්මාන්තය ආශ්‍රිත ගම්මානවලින් වාර්තා වෙනවා. සර්පයන් හඳුනාගැනීමේ හැකියාව ඔබේ ආරක්ෂාවට මෙන්ම නිකරුණේ නිර්විෂ සර්ප විශේෂ මියයෑම වැළක්වීමටත් අතිශය වැදගත් වනු ඇත.
සර්පයන්ගේ සංචරණය, ආහාර සහ බිත්තර දැමීම සඳහා මී ගුල් සෙවීම මත රඳා පවතිනවා. එම නිසා විෂ හෝ නිර්විෂ සර්පයන් ඔබේ නිවසට පැමිණීම ඔබට අනවශ්‍ය නම්, ඔබ කළ යුතු වන්නේ ඉතාම සුළු දෙයක් පමණයි, ඔබේ නිවෙස් වටපිටාව මීයන්ගෙන් තොර වන්නට වගබලාගන්න.
Image courtesy: https://bit.ly/2ZQT8uR