මම මෑත කාලයේ බොහෝ දෙනෙකුගේ කතාබහට ලක්වුණු දෙයක් ගැන කතා කරන්න හිතුවා. රිච්ටර් මාපකය ගැන ලංකාවේ බොහෝදෙනෙකු දැනගත්තේ 2004 වසරේ සිදුවූ සුනාමි ඛේදවාචකයත් සමගයි. ඇත්තෙන්ම මොකක්ද මේ රිච්ටර් මාපකය කියන්නේ? නැතිනම් රිච්ටර් පරිමාණය කියන්නේ?
බොහෝදෙනෙකු සිතාගෙන ඉන්නේ මෙය එක්තරා උපකරණයක් බවයි. ඇත්තෙන්ම එය පෘතුවියේ සිදුවන භූමිකම්පා වලින් නිදහස් වන ශක්තිය නිරුපනය කිරීමට යොදාගන්න ගණිතමය ක්‍රමයක්. ඔයාල O/L කාලේ ඉදන්ම ලඝුගණක දන්නවනේ. එහෙනම් රිච්ටර් පරිමාණය සකසා තියෙන්නෙත් 10 පාදයට ලඝුගණකයෙන්.
මෙය ගණනය කරන්නේ තරමක් සංකීර්ණ සමීකරණයකින්. මං ඒක ඉතාමත් සරලව ඉදිරිපත් කලොත් Seismometer නම් උපකරණයෙන් ලබාගන්නා Seismograph එකෙන් ලබා ගන්නා තරංග වල විස්තාරය හා අභිමත ඉතා කුඩා විස්තාරයකට දරන අනුපාතය 10 පාදයට ලඝු ගණකයෙන් ප්‍රකාශ කලාමයි.මෙම විස්තාර දෙකම මිලිමීටර් වලින් මනිනු ලබනවා. ඉතාම නිරවද්‍යම ගණනය කිරීමකට නම් භාවිතා කරන්නේ Magnitude
Empirical Formula එකෙන්.ඇත්තෙන්ම මෙය සාපේක්ෂව මිනුමක්. ඔයාලට මතක ඇති 2004 වසරේ සුමාත්‍රා දුපත් අසල සිදුවූ භූමිකම්පාව රිච්ටර් පරිමාණ 9.0 බව. මෙම පරිමාණ අගය අනුව භූමිකම්පා වර්ගීකරණය කරන්න පුළුවන්. ඉතාමත් සරලව ඒවා පෙළගැස්සුවොත්,
- රිච්ටර් පරිමාණ 2.0ට වඩා අඩුවෙන් : Micro
- රිච්ටර් පරිමාණ 2.0 හා 3.9 අතර : Minor
- රිච්ටර් පරිමාණ 4.0 හා 4.9 අතර : Light
- රිච්ටර් පරිමාණ 5.0 හා 5.9 අතර : Moderate
- රිච්ටර් පරිමාණ 6.0 හා 6.9 අතර : Strong
- රිච්ටර් පරිමාණ 7.0 හා 7.9 අතර : Major
- රිච්ටර් පරිමාණ 8.0 සිට : Great
මෙහි ඉතිහාසය ගැනත් මදක් හෝ සදහන් නොකලොත් එය ඇත්තෙන්ම අඩුවක්. Charles Francis Richter නම් පුද්ගලයෙකු විසින් 1935 වසරේදී Beno Gutenburg සමග කැලිෆෝනියා තාක්ෂණික ආයතනයේදී මෙය වැඩි
දියුණු කරනු ලැබුවා. මෙය මුලින්ම භාවිතා කලේ කැලිෆෝනියාවේ එක්තරා අධ්‍යන ප්‍රදේශයකදියි. එතැන් පටන් මේ දක්වාම මෙම රිච්ටර් පරිමාණය විවිධ වෙනස්කම්වලට භාජනය වෙමින් නවීකරණය වුණා. එය මහත් ප්‍රයෝජනයක් වන්නේ භූමිකම්පාවක් ඇති වූ විගස එහි විශාලත්වය නීර්ණය කර එමගින් සිදුවිය හැකි
ජීවිත හානි අවම කරගැනීමට හැකිවන නිසාවෙනි.
source:
http://en.wikipedia.org/wiki/